Trao đổi với các phóng viên sau cuộc gặp kéo dài 1 giờ 40 phút với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết đây là cuộc gặp “tuyệt vời” và "một loạt quyết định quan trọng" đã được đưa ra. "Chúng tôi đã đi đến kết luận về nhiều điểm rất quan trọng, và chúng tôi sẽ thông báo với các bạn sau", ông Trump nói trên chuyên cơ Không Lực Một khi rời sân bay ở Busan. Tổng thống Trump đã ca ngợi cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình, gọi ông Tập là "nhà lãnh đạo vĩ đại". "Trên thang điểm từ 0 đến 10, nếu 10 là tốt nhất, thì tôi cho rằng cuộc gặp này là 12", ông Trump nói với các phóng viên.

Nhượng bộ nhau về thương mại và thuế quan

Trả lời các phóng viên ông Trump cho hay cuộc hội đàm đã diễn ra rất tốt đẹp. Ông và Trung Quốc Tập Cận Bình đã thảo luận về việc bán chip, cho hay phía Trung Quốc sẽ đàm phán với công ty sản xuất chip Nvidia và những doanh nghiệp khác về vấn đề này. Ngoài ra, ông Trump cũng tuyên bố Mỹ sẽ ngay lập tức giảm thuế fentanyl của Trung Quốc xuống còn 10%. "Như các bạn đã biết, tôi đã áp thuế 20% đối với Trung Quốc vì fentanyl đang tràn vào (Mỹ), đây là một mức thuế lớn. Tôi đã giảm 10%, nên mức thuế 10%, thay vì 20%, có hiệu lực ngay lập tức”, ông Trump xác nhận. Theo Tổng thống Trump, Chủ tịch Tập Cận Bình đã rất nỗ lực để ngăn chặn dòng chảy fentanyl vào Mỹ.

Ngoài ra, Tổng thống Trump cho biết vấn đề liên quan đến nguồn cung đất hiếm của Trung Quốc đã được giải quyết. Theo đó, Bắc Kinh dự kiến dỡ bỏ một số hạn chế xuất khẩu đất hiếm, vấn đề từng dẫn đến căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington. "Toàn bộ vấn đề đất hiếm đã được giải quyết, và đó là vì lợi ích của thế giới", ông Trump nói sau cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình. "Rào cản đó bây giờ không còn nữa... Không còn rào cản nào đối với đất hiếm nữa. Hy vọng rằng chúng ta sẽ không còn nhắc đến nó trong một thời gian ngắn", ông Trump nói, đồng thời cho biết Mỹ sẽ có thể tiếp tục mua và sản xuất đất hiếm. Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho biết Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình đã "đi đến thống nhất" và Bắc Kinh sẽ không "áp đặt các biện pháp kiểm soát đất hiếm như họ đề xuất". Hiện vẫn chưa rõ liệu tất cả các hạn chế của Bắc Kinh có được dỡ bỏ hay không.

Về vấn đề xuất khẩu đậu nành, sau cuộc gặp với nhà lãnh đạo Trung Quốc, ông chủ Nhà Trắng xác nhận Trung Quốc sẽ bắt đầu mua đậu nành Mỹ. "Chúng tôi đã nhất trí về rất nhiều vấn đề, một lượng rất lớn đậu nành và các sản phẩm nông nghiệp khác sẽ được mua ngay lập tức”, Tổng thống Mỹ nói thêm.

Về vấn đề chip, dường như không có thay đổi lớn nào đối với các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công nghệ của Washington, khi Tổng thống Trump cho biết các cuộc thảo luận tiếp theo sẽ diễn ra giữa Bắc Kinh và hãng sản xuất chip Nvidia. "Chúng tôi đã thảo luận về chip. Họ (Trung Quốc) sẽ thảo luận với Nvidia và các công ty khác về việc nhập khẩu chip", ông Trump nói, đồng thời cho biết Nhà Trắng chỉ đóng vai trò là "trọng tài" hoặc "người phân xử". Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer đồng tình với tuyên bố của Tổng thống Trump. Ông cho biết Nvidia sẽ đàm phán với Trung Quốc để "xem xét những gì có thể" xuất khẩu được, với "rất nhiều chip tiên tiến" đã được gửi đến Trung Quốc. Đại diện Thương mại Greer cũng đề cập rằng Mỹ sẽ hoãn cuộc điều tra về ngành đóng tàu của Trung Quốc, vốn đã là điểm bất đồng giữa hai bên.

Tiết lộ với phóng viên, ông Trump cũng tiết lộ với các phóng viên rằng ông sẽ thăm Trung Quốc vào tháng 4 năm sau, và ông Tập cũng sẽ thăm Mỹ sau đó.

Điểm dừng chiến thuật

Cuộc gặp trực tiếp đầu tiên sau 6 năm giữa Tổng thống Mỹ Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc đã ghi nhận những tín hiệu tích cực, báo hiệu một “khoảng lặng” sau nhiều tháng căng thẳng thương mại. Kết quả đối thoại được xem là bước hoà hoãn tạm thời, mở đường cho việc khôi phục đối thoại thực chất và tìm kiếm một khuôn khổ hợp tác ổn định hơn trong thời gian tới.

Thỏa thuận này được coi là sự cụ thể hóa kết quả đàm phán giữa hai bên tại Malaysia hôm 26-10. Theo giới quan sát, cuộc gặp lần này giúp hạ nhiệt tạm thời quan hệ song phương vốn căng thẳng trong suốt nhiều tháng qua. Ông Gabriel Wildau, Giám đốc điều hành công ty tư vấn Teneo, nhận định đây là “một khoảng lặng tạm thời trong cạnh tranh Mỹ - Trung”, tạo không gian chính trị cho hai bên tiếp tục đối thoại mà không phải nhượng bộ ngay lập tức.

Các chuyên gia cho rằng việc Washington và Bắc Kinh cùng chủ động hạ giọng xuất phát từ những tính toán chính trị và kinh tế riêng. Với Mỹ, ông chủ thứ 47 của Nhà Trắng cần một “thành tựu ngoại giao” nhằm trấn an thị trường và cử tri trong nước, nhất là trong bối cảnh chính sách thuế quan gây tranh cãi đã tác động tới nền kinh tế Mỹ. Trong khi đó, Trung Quốc cần giảm thiểu tác động tiêu cực đến chuỗi cung ứng, xuất khẩu và dòng vốn đầu tư, khi nền kinh tế trong nước đang đối mặt với tăng trưởng chậm lại, giảm phát kéo dài, thất nghiệp thanh niên cao và khủng hoảng bất động sản. Bầu không khí dịu lại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cũng mang đến sự nhẹ nhõm cho các nước Đông Á và Đông Nam Á - những nền kinh tế phụ thuộc sâu vào chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu do Mỹ dẫn dắt nhưng lại gắn bó chặt với thị trường Trung Quốc.

Dù thể hiện thiện chí, cả Washington và Bắc Kinh vẫn tồn tại những khác biệt mang tính cấu trúc. Trung Quốc muốn duy trì thặng dư thương mại - động lực chính cho tăng trưởng - trong khi Mỹ lại tìm cách thu hẹp thặng dư này nhằm ổn định tài chính trong nước. Theo chuyên gia William Yang (tổ chức nghiên cứu International Crisis Group), hai nước có “sự lệch pha” trong cách tiếp cận: nếu Mỹ muốn đạt được một thoả thuận để tuyên bố là “chiến thắng”, thì Trung Quốc lại ưu tiên xây dựng lòng tin, quản lý khác biệt và duy trì ổn định. Chuyên gia Paul Triolo thuộc hãng tư vấn DGA-Albright Stonebridge Group lưu ý Nhà Trắng đang theo đuổi chiến lược “leo thang để giảm leo thang”, sử dụng các đòn thuế quan làm công cụ mặc cả. Ngược lại, Bắc Kinh đã có kinh nghiệm đối phó và coi sự phụ thuộc của Mỹ vào nguồn đất hiếm Trung Quốc là đòn bẩy quan trọng.

Tính bền vững của kết quả cuộc gặp thượng đỉnh vẫn là dấu hỏi. Trong quá khứ, Mỹ và Trung Quốc từng nhiều lần leo thang căng thẳng, đạt "thoả thuận đình chiến" rồi lại đổ vỡ. Theo Forbes, Tổng thống Trump đã thay đổi quan điểm về thuế quan ít nhất 28 lần chỉ trong vài tháng giữa năm nay.

AN BÌNH